Izložba “Gračanica: Sjaj umetnosti u doba kralja Milutina”, čija je autorka Aleksandra Davidov Temerinski, otvorena je u Galeriji Srpske akademije nauka i umetnosti.
Izložba, koja se realizuje u organizaciji SANU i Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture – Beograd, plod je obeležavanja dva jubileja.
Izložbu je juče otvorio državni sekretar u Ministarstvu kulture Miodrag Ivanović.
Nedavno su okončani konzervatorski radovi na celokupnom zidnom slikarstvu Gračanice (2010–2018), u organizaciji Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture – Beograd, institucije koja je 2022. godine obeležila 75 godina rada.
Takođe, 2021. godine, navršilo se punih sedam vekova od završetka oslikavanja Gračanice i važne epohe srpske srednjovekovne istorije – četiri decenije duge vladavine kralja Milutina (1282–1321), koji je preminuo uskoro po završetku oslikavanja svoje poslednje crkve.
S obzirom na to da je estetske vrednosti arhitekture i slikarstva Gračanice moguće predstaviti samo posredno, najveći deo izloženog materijala čine printovi arhitekture i slikarstva velikih dimenzija uz doprinos novih tehnologija.
Predstavljanje trodimenzionalne arhitekture poseban je izazov, pa će video-animacija izgradnje jedne od najznačajnijih srednjovekovnih zadužbina omogućiti posetiocima da steknu uvid u proces izgradnje, odnosno u elemente građevine i njenu konstrukciju.
Nešto kasnije dozidana spoljna priprata prikazana je sasvim sumarno, u skladu sa stepenom očuvanosti njenog prvobitnog izgleda i njenim estetskim dometima.
Kada je reč o gračaničkom slikarstvu iz vremena kralja Milutina, iako okolnost da je reč o posrednom predstavljanju može izgledati kao nedostatak, ono se može ispostaviti i kao prednost budući da je publika u prilici da iz neposredne blizine posmatra kompozicije velikih formata, nedavno očišćenog i konzerviranog živopisa, u nekim slučajevima u razmeri 1:1.
Koncept izložbe podrazumevao je predstavljanje živopisa prema prostornim celinama crkve: od priprate, koju je bilo moguće rekonstruisati u izvesnoj meri, do naosa i oltarskog prostora, uz posebno osmišljenu galeriju “portreta”.
Prilikom izbora kompozicija i pojedinačnih figura težište je bilo na najbolje očuvanim, likovno i istorijski najvrednijim kompozicijama i pojedinačnim figurama.
Izložba je realizovana uz pokroviteljstvo Ministarstva kulture Republike Srbije i Sekretarijata za kulturu Grada Beograda.
Autorka postavke je Borjana Šuvaković, grafički dizajn potpisuje Zoran Borenović, autor grafičkog rešenja pratećeg kataloga je Miroslav Lazić.
Publika će moći da pogleda izložbu u Galeriji SANU do 23. februara 2023. godine.
