Povodom Dana Muzeja nauke tehnike ekskluzivno će javnosti prvi put biti predstavljeno pet predmeta. U pitanju su Praksinoskop (19. vek), model parne mašine (20. vek), francuski „fenjer“ časovnik (18. vek), Nokia robot (20.vek) i muzička kutija Eufonion (19. vek).
Predmeti kojima je muzejska zbirka obogaćena u poslednjih pet godina će biti izloženi u periodu od 5. oktobra do 2. novembra 2024. godine,u sklopu stalne postavke “Aleksandar Despić”.
Praksinoskop
Optički uređaj praksinoskop izumeo je francuski pronalazač Emil Rejno (1844-1914), a predstavljen je 1877. godine. Rejno se smatra pionirom u oblasti ranih oblika animacije, pri čemu njegov izum predstavlja značajan napredak u odnosu na prethodne optičke igračke. Praksinoskop je bio jedan od prethodnika modernog filma, popularan zabavni aparat, krajem 19. veka korišćen u zabavnim parkovima i kućnim setovima za decu.
Model parne mašine
Model parne mašine je mala verzija parne mašine, prvenstveno napravljena u obrazovne svrhe ili kao hobi. Parna (klipna) mašina predstavlja motor koji transformiše toplotnu energiju vodene pare u mehanički rad, najčešće u rotaciono kretanje, a spada u grupu klipnih toplotnih motora sa spoljašnjim sagorevanjem. Koristile su se kao pogon pumpi, parnih lokomotiva, parobroda i parnih traktora, te su bile temelj industrijske revolucije.
Francuski „fenjer“ časovnik
Primerak Muzeja nauke i tehnike, poreklom iz Francuske, prepoznatljiv je po specifičnosti ovih satova – ima samo jednu kazaljku koja pokazuje sate. Dizajn kazaljke, stilizovanog ljiljana, verovatno vodi poreklo još iz 15. veka, pod stilskim uticajem renesanse. Fenjer satovi su vreme prikazivali sa greškom od oko 15 minuta dnevno. Sa pojavom sata sa klatnom, oni su postali tehnički prevaziđeni, do te mere, da su i mnogi fenjer satovi naknadno modifikovani, dodavanjem klatna.
Robot Nokia PM01
Finski proizvođač započeo je avanturu sa robotikom 1966. godine. Tada je potpisan ugovor sa kompanijom Unimation kojim je omogućeno da Nokia prodaje njihove robote u istočnoj Evropi i Sovjetskom Savezu. U osamdesetim, Nokia je stekla licence od Unimation-a i započela proizvodnju svojih PUMA robota. Ruka robota je bila kopija Unimate PUMA 560, ali kontroler su dizajnirali finski inženjeri. Nokia je tokom osamdesetih godina 20. veka proizvela oko 1500 ovakvih robota namenjenih istočnom tržištu.
Eufonion (Euphonion)
Muzička kutija je proizvedena u Lajpcigu oko 1890. godine u fabrici Leipziger Musikwerke Euphonika. Radi na principu opruge, koja se navija uz pomoć ručice koja se nalazi na bočnoj strani, a u pogon se stavlja ubacivanjem novčića. Iznad otvora za ubacivanje novčića, pričvršćena je metalna pločica na kojoj je urezan natpis: Einwurf 1 kr. (Ubaciti 1 krajcer). Muzička kutija je bila u vlasništvu gospodina Mihajla Mitrovića, poznatog srpskog arhitekte i univerzitetskog profesora.
O Muzeju nauke i tehnike
Nakon postojanja višedecenijske inicijative, Muzej nauke i tehnike u Beogradu formalno je osnovan 6. oktobra 1989. godine, zalaganjem akademika Aleksandra Despića i profesora Milorada Ristića, a prvi put se javnosti predstavio u Galeriji SANU, oktobra 1990. godine, izložbom „Čovek i kamen“, pripremljenom u saradnji s Prirodnjačkim muzejom. Sopstvenu zgradu Muzej nauke i tehnike dobija 2005. godine – više nego simbolično, nekadašnju opštinsku termocentralu na Dorćolu.
Istraživačka delatnost Muzeja nauke i tehnike obuhvata istoriju nauke, tehnike i tehnologije na teritorije Republike Srbije. Osim izložbi koje obrađuju specifične naučne, tehničke i tehnološke fenomene, među rezultatima rada su zaštita i prezentacija naučne i tehničke baštine vanmuzejskog fonda.
Danas je Muzej nauke i tehnike republička ustanova kulture matična za naučna i tehnička kulturna dobra, a svojom delatnošću gradi svest zajednice o značaju i očuvanju tehničke i naučne baštine, izvanrednog svedočanstva o sveukupnom razvitku društva. Muzej prema svojoj misiji prikuplja, štiti, čuva od zaborava i koristi kulturna dobra iz oblasti nauke i tehnike, a do danas je realizovao više od sto pedeset izložbi u zemlji i inostranstvu. Jedan je od najpopularnijih muzeja u Srbiji, nudi veliki broj izložbi i programa čija edukativna vrednost i naučno-popularni pristup naučnim i tehnološkim temama privlače posetioce svih uzrasta iz zemlje i inostranstva.
