Izgrađena na strmim ridanskim liticama, stražari vekovima na početku Gvozdenih vrata. Ne zna se ko je i kad postavio taj prvi kamen za Tvrđavu Golubac. Gradili su je, osvajali i obnavljali mnogi, a njihovi tragovi čekali su vekovima da budu otkriveni. Srednjovekovno oružje i delovi ratničke opreme otkriveni u novim arheološkim istraživanjima od 2014. do 2019. godine sada su deo stalne izložbe Tvrđave Golubac koju je, nakon revitalizacije, od marta 2019. do danas obišlo pola miliona posetilaca iz zemlje i inostranstva, a samo u ovoj godini 170.000.
Tvrđava Golubac je čuvar đerdapskog tesnaca bezmalo sedam vekova, ako kao početnu godinu uzimamo prvo pominjanje u pisanim izvorima u ugarskoj povelji iz 1337. u kojoj se navodi da je vlastelin Nikola Banfi, za koga se izdaje povelja, 1335. godine boravio u Golupcu, tvrđavi sa ugarskom vojnom posadom.
Za to vreme lomila su se bojna koplja različitih osvajača koji su pokušavali da je osvoje, najpre hladnim, a kako je vreme odmicalo i vatrenim oružjem.
Kako se menjao način ratovanja, menjala se i tvrđava, naoružanje i oprema ratnika.
Razotkrivanje vekovima skrivenog arheološkog blaga i jedna nova priča Golubačke tvrđave počeli su sa novim arheološkim istraživanjima u okviru Projekta revitalizacije Golubačke tvrđave od 2014 do 2019. godine.
-Arheologiji je na početku projekta dato potpuno zanemareno mesto, bila je toliko minimizirana da je bila prosto nevidljiva. Prva iskopavanja 2015. su pokazala da je sve to bilo pogrešno. I onda je počela “borba” Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture sa finansijerima jer za arheologiju nisu bile planirane pare – kaže direktorka Tvrđave Golubac Iskra Maksimović.
Već 2015. počeli su da se pojavljuju nalazi i te godine, prema rečima Iskre Maksimović, najveće novosti su bile otkrivanje nekih objekata i pokretnog arheološkog blaga.
-Samim tim je trebalo promeniti mnogo toga na projektu, dobiti pare,vreme, ljude, a priča o arheologiji je kao priča onim velikim porodicama sa mnogo dece koja odrastu, ali se rodi ono neplanirano, poslednje, malo, koje se silno gira da dobije svoje mesto. Tako se gurala arheologija – priseća se Iskra Maksimović.
Tokom novih arheoloških iskopavanja pronađeno je oko deset hiljada strelica, nekoliko stotina oklopnih pločica, kamena, gvozdena i druga đulad, naoružanje, keramika.
-Sve je to skupljeno i praktično je arheološki nalaz sa Tvrđave Golubac, ne računajući podgrađe koje je posebna priča, nakon završetka projekta, to blago je ostalo u depou i mi sa ga sa onim što smo dobili ljubaznošću Narodnog muzeja u Požarevcu, sjedinili sa onim što je pronađeno u ranijim istraživanjima, i onda smo krenuli da razmišljamo izložbi – kaže direktorka Maksimović.
Na izložbi “Ratnička oprema i naoružanje Golubačke tvrđave” prvi put se pojavljuje ono što je pronađeno u tvrđavi, konzervirano, obrađeno i pripremljeno da posetioci mogu da ga vide.
Ova izložba koja je stalnog karaktera, pripremana je tri godine u okviru raspoloživih mogućnosti I kako kaže Iskra Maksimović, za postavku je izabrano ono što je najatraktivnije i reprezentuje jednu grupu nalaza.
-Ovo je stalna izložba, neće se pomerati, ali će se dopunjavati. Mi smo već krenuli u proces konzervacije oklopnih pločica, i ja se nadam da ćemo sledeće godine u ovo vreme imati rekonstruisani srednjovekovni oklop sa tvrđave Golubac, a onda idemo dalje – zaključuje Iskra Maksimović.
Arheološkim istraživanjima tokom Projekta revitalizacije tvrđave rukovodila je arheološkinja Zavoda za zaštitu spomenika kulture.
-Kada govorimo o srednjem veku mi mislimo na vitezove i viteške borbe i to je romantično viđenje, ali je u stvarnosti to bilo surovo, a romantično samo u vreme mira kada se i nije živelo u tvrđavi, već u podgrađu – objašnjava Marina Bunardžić.
Kaže da naoružanje i oprema ratnika , negde od 14. veka prate način ratovanja.
Iz perioda hladnog naoružanja ima mačeva, samostrela svih veličina i oblika, a sa promenom načina ratovanja vremenom se menja i izgled tvrđave koja dobija spoljne bedeme, topovsku kulu,
-Tokom arheoloških istraživanja nađeni su delovi naoružanja, delove pušaka, deo topa, puno kamenih kugli, staklenih kugli, puščana zrna, kalupi za pravljenje zrna i sve ono što je u to vreme bilo u Srbiji bilo je i na Tvrđavi Golubac. Sve je to u malom predstavljeno na ovoj kamernoj izložbi, a verujem da će toga biti i više vremenom – navodi arheološkinja Bunardžić.
Dodaje i da osim života ratnika, jer ovo fortifikacioni objekat , treba ići i dalje i pokazati svakodnevni život vojnika i civila kada tvrđava više nije na granici carstva i kada nastaje podgrađe gde je život mnogo lepši.
Ovi arheološki nalazi upotpunili su sliku o važnoj vojnoj ulozi Tvrđave Golubac u srednjem veku i osvetlilo je naoružanje i veštinu ratovanja posade utvrđenja, ali i njenih napadača.
Tvrđava Golubac dala je brojne primere srednjovekovnog oružja koji svrstavaju ovaj lokalitet u red najznačajnijih u našoj sredini, smatra arheolog Marko Aleksić, autor knjige “Srpski viteški kod”.
-Svako ko dođe ovde, sa bilo koje tačke sveta, biva impresioniran ovim mestom, idejom da zavlada, kontroliše, brani ovu tačku ovog dela Podunavlja, a ovi nalazi srednjovekovnog naoružanja potpuno potvrđuju sliku ovog mesta koje je izuzetno značajno za našu srednjovekovnu istoriju – ističe Marko Aleksić.
Izložba “Ratnička oprema i naoružanje Golubačke tvrđave” postavljena je u palati tvrđave.
Izložbeni aksponati obuhvataju odabir više desetina arheoloških nalaza srednjovekovnog oružja i delova ratničke opreme iz epoha ratovanja i hladnim i vatrenim oružjem.
Pored originalnih predmeta, izložbu upotpunjuju i brojni rekviziti i modeli, informativni panoi i digitalni sadržaji.
