Najčešći član koji se javlja kod muških imena je mir, a zatim član slovenskog porekla -slav. Upravo ovaj podatak svedoči da je u slovenskom sistemu vrednost mir, odnosno stanje bez rata, visoko cenjeno i priželjkivano. U ovom članu reflektuje se i roditeljska želja da dete bude u duševnoj uravnoteženosti, spokojstvu i staloženosti.
Značenje imena jeste kompleksna i široka tema. Mnogi filolozi godinama pokušavaju da objedine sva slovenska imena i da istraže njihova značenja. Kao rezultat toga, imamo nekoliko rečnika ličnih imena, ali i dosta radova na ovu temu. Najčešći istraživački postupak jeste da se kao uzorak uzme jedno ili više dela nekog autora, a zatim analizira ekscerpirana građa.
„Zima u Hercegovini” Radoslava Bratića kao izvor
Profesor srpskog jezika i književnosti Miloš Rogan bavio se, između ostalog, ovom temom u svom radu „Slovenski antroponimi u pripovedačkoj prozi Radoslava Bratića”, to jest istraživanju rađenom za potrebe Filološkog fakulteta u Beogradu. Njegov rad, konkretnije, predstavlja pokušaj analize antroponima slovenskog porekla u Bratićevoj zbirci pripovedaka „Zima u Hercegovini”.
Ekscerpiranu građu čine antroponimi slovenskog porekla koje je podelio i analizirao prema tome da li označavaju muška imena, ženska imena, nadimke ili prezimena. Analizirao je zastupljenost slovenskih antroponima i njihov odnos sa antroponimima neslovenskog porekla i prikazao tvorbene modele kojima su oblikovani antroponimi i, gde je moguće, njihovu etimologiju. Primere je analizirao sa tvorbenog i semantičkog aspekta, a predmet njegove analize bile su i stilske odlike antroponima. Pokušao je da ispita da li vlastite imenice, kao semantički ispražnjene, mogu u književnom delu dobiti značenje.
Mir, odnosno stanje bez rata, visoko cenjeno i priželjkivano
U poglavljima u kojima se bavio upravo imenima, Rogan je ukupno predstavio i analizirao 47 muških i ženskih imena slovenskog porekla u zbirci pripovedaka.
Između ostalog, potkrepio je tvrdnju iznetu u uvodu rada da stvaralaštvo Radoslava Bratića odlikuje epska narativnost u kojoj dominira muški pogled na svet.
– Zanimljiv podatak jeste da su prisutna samo četiri ženska imena – Draga, Radmila, Stana i Stanija. A posmatrajući muška imena, zaključuje se sledeće: 11 antroponima su poreklom dvočlana slovenska imena, analizirajući ih, primetio sam da je najčešći član koji se javlja mir, a zatim član slovenskog porekla -slav. Upravo ovaj podatak svedoči da je u slovenskom sistemu vrednost mir, odnosno stanje bez rata, visoko cenjeno i priželjkivano. Može se zaključiti da se u ovom članu reflektuje i roditeljska želja da dete bude u duševnoj uravnoteženosti, spokojstvu i staloženosti – objašnjava naš sagovornik.
Dodaje da je u zbirci prisutno 29 imena koja su nastala izvođenjem, odnosno sufiksacijom. Najčešće upotrebljeni sufiksi jesu -ko, -an, -oje i -ija. Najčešći prvi član u ovim imenima jeste pridev rad, odnosno onaj koji nešto želi, koji je voljan, spreman, radostan i raspoložen.
Vuk – jedno od najpopularnijih imena
– Prema zastupljenosti slede pridevi mio i blag. U ovim primerima uočavamo roditeljsku težnju da dete bude voljeno i drago, odnosno, puno krotkosti, nežnosti i dobrote. Prisutno je sedam imena koja su nastala od zoonima, odnosno imena životinja. Ovo su zaštitna imena koja roditelji nadevaju svojoj deci sa željom da imaju iste fizičke ili psihičke karakteristike pomenutih životinja – objašnjava Rogan.
Najčešći zoonim koji je u osnovi imena jeste vuk. Upravo je ovo ime jedno od najpopularnijih u našem narodu. Davalo se deci sa težnjom da budu brza, okretna i neustrašiva. Prisutno je ime Gavran, koje se davalo deci sa težnjom da se zastraše zli dusi koji bi mogli da pohode dete. Pored Gavrana prisutno je ime još jedne ptice – Golub, ovo ime se davalo deci jer je ova ptica simbol nežnosti i vernosti.
Da dete bude radosno, raspoloženo i voljno, voljeno i drago
– Posmatrajući ženska imena, zaključuje se da je prisutno jedno dvočlano ime – Radmila, koje se sastoji od prideva rad i mio. Ovde možemo primetiti roditeljsku težnju da dete bude radosno, raspoloženo i voljno, odnosno, voljeno i drago. Prisutno je ime i Draga, sa osnovom drag, izražavajući roditeljsku težnju da dete bude voljeno i milo, i dva ženska imena koja sadrže u svojoj osnovi stan prema glagolu stajati. Ova imena su magijskog porekla i izražavaju roditeljsku težnju da dete opstane, odnosno, održi u životu – navodi Rogan.
