Grad Istočno Sarajevo uskoro će obeležiti 30 godina od osnivanja. Statutarna odluka o organizaciji srpskog grada Sarajeva doneta je 13. marta ratne 1993. godine. Sedam meseci kasnije na Palama je konstituisan grad Srpsko Sarajevo u čijem sastavu je tada bilo i nekoliko sarajevskih opština koje su nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma pripojene Federaciji BiH, u celosti ili delimično.
Iako je nastao u relativno skoroj prošlosti, Grad Srpsko Sarajevo, koji je u međuvremenu preimenovan u Grad Istočno Sarajevo, danas i jeste grad u svakom smislu te reči. Po površini je najveći grad u Republici Srpskoj i jedini je koji u svom sastavu ima čak šest opština: Istočna Ilidža, Istočno Novo Sarajevo, Pale, Istočni Stari grad, Sokolac i Trnovo. Trenutno u Istočnom Sarajevu, koje je postalo važan ekonomski, univerzitetski, turistički, kulturni i sportski centar istočnog dela Republike Srpske, živi više od 65.000 stanovnika, od kojih većinu čine Srbi proterani iz Sarajeva.
O brzoj izgradnji Istočnog Sarajeva, koje je bukvalno niklo na ledini na kojoj su se u predratno vreme ukrštali makadamski putevi, svedoči na hiljade stambenih objekata, savremena infrastruktura, novoizgrađene crkve i brojni sadržaji, kao i naselja sa velelepnim kućama u vlasništvu Srba koji su pod prisilom morali da napuste rodna ognjišta koja su branili u ratu. Pored Banjaluke, Istočno Sarajevo je vrlo brzo postalo i univerzitetski grad, na osam fakulteta (četiri na Palama i isto toliko u Istočnom Novom Sarajevu) trenutno studira više od 10.000 mladih, od kojih nemali broj njih dolazi iz Srbije, Crne Gore i Federacije BiH.
Kad govori o pripremama za predstojeće svečano obeležavanje tridesetogodišnjice nastanka srpskog grada Istočno Sarajevo, gradonačelnik Ljubiša Ćosić akcenat stavlja na njegov dalji razvoj oličen u brojnim planovima i projektima od kojih su neki već u fazi realizacije, a neki u pripremi. Jedan od najznačajnijih, prema njegovim rečima, jeste Memorijalni kompleks posvećen stradanju sarajevskih Srba koji će biti otvoren 17. septembra, na dan Svetog sveštenomučenika Petra Dabrobosanskog, krsnu slavu grada.
U jednoj ranijoj izjavi za naš list, istoričar i dekan Filozofskog fakulteta u Istočnom Sarajevu Draga Mastilović je rekao da novoizgrađeni Memorijalni kompleks „neće predstavljati samo ugaoni kamen naše kolektivne kulture pamćenja”, već će „biti i nemi svedok zatiranja jednog čitavog naroda na prostoru koji je naseljavao od ranog srednjeg veka”.
Gradonačelnik Ćosić uveren je da se neće dugo čekati ni na izgradnju pasarele koja će, kako objašnjava, i podzemno i nadzemno povezati opštinu Istočno Novo Sarajevo i Istočnu Ilidžu, odnosno povezaće šetalište „Dr Miodrag Lazić” u Istočnoj Ilidži sa Trgom Srbije u Istočnom Novom Sarajevu.
Dok nabraja nove projekte, među kojima su i završetak spomenika u porti Crkve Svetog Ilije na Lukama, posvećenog svim Srbima trebevićkog kraja stradalim u 20. veku, i izgradnja parka velikana zdravstva u krugu bolnice „Srbija”, Ćosić kaže da Istočno Sarajevo, koje je „mlad grad i bedem Republike Srpske”, ne bi izgledalo kako izgleda da nije bilo razumevanja i pomoći vlada Srpske i Srbije.
„Svesna značaja našeg grada, Srbija je u poslednjih pet godina u njegov razvoj investirala više od deset miliona evra , na čemu smo joj neizmerno zahvalni”, rekao je Ćosić za „Politiku”, potpuno uveren da pomoć zvaničnog Beograda neće izostati ni ubuduće. O tome će, napominje, razgovarati sa rukovodstvom Srbije koje, kako je već najavljeno, planira skoru posetu Republici Srpskoj.
Objašnjavajući zašto mnogi Istočno Sarajevo doživljavaju kao grad-heroj, Ćosić kaže da je ishodište Istočnog Sarajeva u Sarajevu, odnosno u sarajevskim Srbima koji su gradili predratno Sarajevo i u kojem su u ratu odbranili vekovna ognjišta sa kojih su pod pritiskom proterani.
„Srbi su herojski branili jedno područje, dali su živote za njega, a onda su ga morali napustiti. Nakon toga izgradili su Istočno Sarajevo koje je danas najmanjim delom na području nekadašnjeg Srpskog Sarajeva. I to je ta žrtva koja je podneta. S toga epitet grad-heroj ne pripada ni političarima niti pojedincima, već svim ljudima koji žive na ovom području”, naglašava Ćosić.
