Jug i jugoistok Srbije bili su decenijama, kao i skoro cela teritorija naše zemlje, suočeni sa odlivom stanovništva iz siromašnih krajeva u gradove i razvijenije sredine. Migracija ljudi u drugoj polovini 20. veka bila je toliko velika da su u okolini Vranja i Pirota, u planinskom području Bele Palanke i Babušnice, ali i Timočke Krajine, odnosno oko Zaječara i Knjaževca, kao i u potkopaoničkom delu Srbije, seoska naselja i zaseoci skoro potpuno ispražnjeni. U istom periodu, kada je prepoznat problem, počela je i borba da se smanji ili zaustavi iseljavanje iz najsiromašnijih srpskih krajeva, ali i neprestana borba protiv „bele kuge”.
Danas, sredinom treće decenije 21. veka, pri pominjanju „bele kuge”, redovno se izuzimaju Sandžak i konkretno Novi Pazar sa okolinom. U ovom delu Srbije raste broj stanovnika, tamo se više rađa nego umire.
Da Novi Pazar sa okolinom nije jedini deo Srbije u kome natalitet raste, govore i činjenice iz dolina Južne Morave, Toplice, Vlasine i Moravice (sokobanjske). Poslednjih desetak i više godina ceo niški, posebno „južnomoravski kraj” može se pohvaliti da i najmanja sela i seoska naselja opstaju i pobeđuju u borbi protiv „bele kuge”. Iako su Niš i Leskovac, Aleksinac ili Prokuplje blizu, a u njima veliki broj stanovnika sa seoskog područja nalazi posao, ostaje se i živi se u selima.
Primeri da u seoskim naseljima, koje u pravom smislu reči postaju male varošice u okolini Niša, poput Mramora, Novog Sela, Čokota, Gornjeg i Donjeg Međurova, ali i Vrtišta i Trupala, kao i u aleksinačkim selima Rutevac, Bobovište, Kraljevo ili drugim, može lepo da se živi najbolje govore i koji je i kakav je recept za borbu protiv „bele kuge”, ali i za zaustavljanje iseljavanja, a što je povezano – mladi ostaju da žive tamo gde su rođeni.
U Čokotu i Međurovu, u Rutevcu i Bobovištu i mnogim drugim seoskom naseljima sve je više brakova, svake godine sve je veći broj dece. Grade se i renoviraju nekada zatvoreni vrtići, obdaništa, predškolske i školske ustanove. Jednostavno, stvaraju se uslovi da i deca na selu žive u istim uslovima i ambijentu kakav postoji u gradovima. U isto vreme mladi se zapošljavaju i obezbeđuju egzistenciju za sebe i svoje porodice. I u obližnjim gradovima, do kojih su, u međuvremenu uspostavljene kvalitetne saobraćajne veze, ali, vrlo često, posao pronalaze i u svojim mestima u kojim se otvaraju mali proizvodni pogoni i firme, prodajni objekti i uslužni centri.
Mnogo je i samoinicijative u ovim mestima, što donosi sigurniji i bezbrižniji život mladima koji su odlučili da ostaju na selu. Meštani, osim što iniciraju bolju saradnju sa gradovima i opštinama na čijoj su teritoriji, sve češće sami pokreću i realizuju projekte kojim se stvaraju mnogo povoljniji uslovi za njihov život nego što su doskora bili.
Recepta za borbu protiv „bele kuge”, očigledno, ipak ima.
